چرتکه قدیمی ترین کامپیوتر جهان با قدمتی بیش از 2000 سال است. هم اکنون نیز به عنوان یک ابزار ریاضی مهم در عصر دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرد و نیز به صورت گسترده ای برای یادگیری موثر ریاضی و رشد ذهنی کودکان شناخته شده است.

لکومس(محاسبات ذهنی و ریاضی چرتکه ای) یک روش ریاضی بر اساس اصول محاسبه چرتکه ژاپنی است.
در این روش آموزشی، بعد از مدتی کار کردن با چرتکه، یک تصویر مجازی از چرتکه در ذهن شکل می گیرد. در واقع می توان گفت کودکان و دانش آموزان می توانند برای انجام محاسبات ریاضی از چرتکه مجازی ساخته شده در ذهن خودشان کمک گرفته و به سرعت اعمال محاسباتی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را به صورت ذهنی و با سرعت بسیار بالا انجام دهند.

محاسبات ذهنی و ریاضی چرتکه

چرا یادگیری چرتکه برای کودکان اهمیت دارد؟
کشف شده که هوش انسان را تا حد زیادی محیط خارجی تعیین می کند نه عوامل ژنتیکی!

هرانسانی با یک مغز نابالغ متولد می شود و دوران کودکی دراز مدتی را صرف رشد مغز می کند.
در سن 10 سالگی مغز به 99 درصد رشد نهایی خود رسیده است. می توان نتیجه گرفت دوران کودکی نقش تعیین کننده و مهمی در رشد مغزی افراد دارد و بعد از این دوره شانس بلوغ و رشد مغزی بسیار کم خواهد بود!

بر طبق گفته گاردنر:"هوش،عبارت است از توانایی بشر در حل مشکلات و یا ساختن چیزی که آن مشکل را حل کند می باشد. تمرین با چرتکه به صورت تمرین تصور ذهنی باعث افزایش قدرت حافظه و شکل گیری مناسب ذهن برای کودکان می گردد. تمرین سرعت باعث واکنش بهتر در کودکان می گردد.

علاوه بر این در آموزش با توجه به تمرین شنیداری، کودکان را تشویق می کند که به هنگام مطالعه تمام توجه خود را معطوف کنند.
کار با چرتکه نیازمند هماهنگی عصب اصلی اعضای بدن مانند چشم، گوش و انگشتان می باشد. تمرین ثابت و مداوم با استفاده از چرتکه باعث تحریک مغز و افزایش قدرت پاسخگویی و فکری می شود.

فواید چرتکه:

1-بهبود درک مفاهیم ریاضی
2-مهارت های محاسباتی را بهتر و سریع تر می کند
3-افزایش توانایی حل مسائل
4-توجه بیشتر به دستورالعمل ها
5-افزایش اشتیاق گوش دادن
6-بهبود حافظه
7-بهبود واکنش مغزی
8-افزایش قدرت مهارت های ذهنی
9-افزایش اطمینان و اعتماد به نفس
10-افزایش استقامت در مقامل استرس و فشار

آیا تا به حال می دانستید تلفن همراه در کنار تمام مزایای آن، چه مضراتی برای دانش آموزان دارد؛ به عنوان مثال متخصصان انگلیسی معتقدند تومور مغزی در نوجوانی و بزرگسالی حاصل استفاده بی رویه کودکان از وسایل الکترونیکی است.

این روزها کمتر پیش می‌آید گوشی تلفن و یا تبلت دست کودکان نبینیم؛ بچه‌های 3 و 4 ساله حتی اگر خودشان صاحب گوشی همراه و تبلت نباشند، تمام فوت و فن‌ های تلفن همراه پدر و مادرشان را از حفظ هستند، حتی بهتر از خود آن ها و اگر تنها یکی دو سال بزرگ‌ تر باشند، صاحب تبلت‌ های اسمارت می‌شوند.

این در حالی است که گاهی اوقات والدین، خود برای کودک شان تبلت می‌خرند، بدون آنکه کودک بخواهد و کلی هم ذوق می‌کنند که چه خوب است این تکنولوژی؛ بچه‌ها یک گوشه می‌نشینند و سرگرم بازی با آن می‌شوند، اما نباید فراموش کرد که آسیب‌ های تلفن همراه و تبلت بسیار بیشتر از مزایای آن است.
تلفن همراه هم چنین به یک وسیله جدا نشدنی از دانش‌ آموزان تبدیل شده است؛ آنها تقریباً در همه جا از این وسیله استفاده می‌کنند، بازی می‌کنند، جست‌ و جو می‌کنند و گاهی هم اطلاعات مفید کسب می‌کنند؛ اما واقعیت این است که دانش‌‌ آموزان اگر از این وسیله به درستی استفاده نکنند، بیش از هر قشر دیگری آسیب خواهند دید.

استفاده 75 درصدی دانش‌ آموزان آمریکا از تلفن همراه
طبق گزارش مرکز تحقیقاتی PEW، در طول دو سال گذشته آمار استفاده از وسایل الکترونیکی در بین دانش‌ آموزان، از 52 درصد به 75 درصد افزایش یافته است؛ این در حالیست که آمارها حکایت از استفاده 38 درصدی کودکان زیر دو سال از گوشی همراه دارند، در حالی که دو سال قبل این آمار تنها 10 درصد بوده است.
درست است که کودک زیر دو سال نمی‌تواند از تکنولوژی استفاده کند اما نباید فراموش کرد که به هر حال وسایل الکترونیکی تاثیر روانی خود را به جای می‌گذارند.

استفاده 97 درصدی کودکان زیر 4 سال آمریکایی از تلفن همراه
تحقیقات جدید پژوهشگران آمریکایی نشان داده است که 97 درصد از کودکان زیر 4 سال در ایالات متحده صرف نظر از درآمد خانواده، از تلفن همراه استفاده می‌کنند.
این تحقیق که در روزنامه ایندیپندنت منتشر شده است، 350 کودک را در یک جامعه کم‌ درآمد مورد مطالعه قرار داد و هشدار داد که کودکان در معرض آسیب‌ های ناشی از تلفن همراه که کم هم نیستند، قرار دارند.

محاسن و معایب استفاده از تلفن همراه
تلفن همراه با تمام اثرات منفی که دارد، وقتی در دست کودک قرار می‌گیرد باعث آرامش او می‌شود؛ هرچند کاذب؛ هر چند برای لحظه‌ای کوتاه.
کافی ست به یک کودک خردسال که مدام با شیطنت‌ هایش آرامش را از شما سلب کرده و مانع تمرکز شما شده است، یک گوشی همراه و یا تبلت بدهید تا ببینید چطور یک گوشه می‌ نشیند بدون آنکه چیزی را خراب کند و اعصاب کسی را بهم بریزد و سرگرم بازی می‌ شود.
اما واقعیت این است که آیا این نکته مثبت به آسیب‌ هایی که تلفن همراه به فرزند ما می‌رساند، می‌ ارزد؟

در ادامه به مضرّات تلفن همراه و آسیب‌ های غیر قابل جبرانی که به کودک و نوجوان ما وارد می‌ کند، می‌ پردازیم:

1. ضعف بینایی
بررسی‌ های جدید دانشمندان اروپایی نشان می‌دهد کار زیاد با تبلت به چشم کودکان آسیب‌ های جدی وارد می‌کند و می‌تواند برای سیستم عصبی و چشمی کودکان بسیار مضر باشد.
با توجه به اینکه استفاده از گوشی همراه و تبلت برای کودکان در مدت زمان کوتاه خلاصه نمی‌ شود، قطعاً به بینایی آن ها آسیب می‌ زند.
به گفته گری هیتینگ نویسنده ارشد سایت "AllAboutVision.com"، خستگی دیجیتالی چشم (Digital Eye Strain) که گاهی اوقات تحت عنوان سندروم بینایی کامپیوتری (computer vision syndrome) از آن یاد می‌شود، باعث آزردگی بسیاری می‌شود.
بر اساس گزارشی که در سال 2015 میلادی از سوی انجمن بینایی ایالات متحده آمریکا با عنوان «بینایی 20/20/20 است: از چشمانتان در برابر دستگاه های دیجیتالی محافظت نمایید» به چاپ رسید، 61 درصد از آمریکایی‌ ها پس از استفاده دراز مدت از دستگاه‌ های الکترونیکی دچار خستگی چشم می‌شوند؛ به بیان دیگر تقریباً از هر سه آمریکایی، دو نفر را شامل می‌شود.

2. بروز مشکلات عصبی در کودکان
یک جا نشینی و غافل شدن از بازی‌ های کودکانه موجب بروز مشکلات عصبی در آنها می‌شود. کار زیاد با رایانه، تبلت، گوشی و حتی تماشای زیاد تلویزیون از فاصله نزدیک و مواجهه بیش از حد با منابع نوری باعث بروز این مشکل می‌شود.
انجمن متخصصین اطفال آمریکا نیز می‌گوید که کودکان پیش از دو سالگی نباید به هیچ نمایشگری نگاه کنند اما تقریبا 90 درصد کودکان تا قبل از دو سالگی به طور منظم تلویزیون نگاه می‌کنند؛ زمان مشاهده تلویزیون نیز به تدریج بیشتر می‌شود.

3. پایین آمدن کیفیت خواب
زمانی که افراد به گوشی‌ های هوشمند و تبلت‌ های خود در تاریکی نگاه می‌ کنند، طول موج کوتاه نور آبی منجر به تاخیر در ترشح ملاتونین می‌شود و پیرو آن، فرآیند خواب را سخت‌تر می‌کند.
نویسنده ارشد این تحقیقات از دانشگاه هوستون گفت: «دستگاه‌ های الکترونیکی نظیر تبلت و گوشی همراه سطح هورمون خواب را کاهش و کیفیت خواب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند».
متخصصان دانشگاه هوستون در ادامه می‌گویند: «هزینه‌ های پایین آمدن کیفیت خواب به خصوص در کودکان بسیار بیشتر از خستگی و خواب‌ آلودگی است؛ عدم داشتن خواب منظم با خطر بالایی از افسردگی، چاقی، حمله قلبی، سکته مغزی و دیابت مرتبط است».

4. به وجود آوردن اختلالات ذهنی
به گفته محققان روسی، ارسال بیش از اندازه پیام کوتاه نوعی وسواس و اختلال ذهنی به دنبال دارد که متاسفانه نزد کاربران نوجوان بسیار رایج است.
استفاده بیش از اندازه و غیر ضروری از تلفن همراه برای کاربر استرس و پریشانی ذهنی پدید می آورد.
این اختلالات به حدی است که نوعی بیماری روانی و عصبی براساس آن تعریف شده است و فرد مبتلا در طول روز چندین بار احساس می کند گوشی تلفن همراهش زنگ می‌خورد.
از سوی دیگر برخی اختلالات روانی به دلیل تماشای صحنه‌های نامناسب در برخی بازی‌ها، فیلم‌های بلوتوثی، فیلم‌های فضای مجازی و مطالب خاص از دیگر مواردی است که نباید از آن غافل شد.

5. منزوی شدن کودکان
روزنامه دیلی‌میل نوشت: «بازی با تبلت و گوشی همراه فرصت آموزش، خواندن، نوشتن و حتی اجتماعی شدن و برقراری ارتباط با دیگران را از کودکان سلب می‌کند».
تمام روزهایی که می‌ توانند بهترین گزینه‌ های برقراری ارتباط کودکان با دیگران و ایجاد روابط اجتماعی مفید باشند، با بازی با وسایل الکترونیکی به هدر می‌روند.

6. چاقی کودکان
محققان آمریکایی با بررسی داده‌های بیش از هزار کودک چاق اظهار کردند: «با فراگیر شدن تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند چاقی کودکان بیش از قبل شیوع پیدا کرده است که در پی آن بیماری‌های متعدد دیگری نیز شکل می‌گیرند».
زل‌ زدن کودکان به صفحه نمایشگر وسایل الکترونیکی، نشستن‌ های مداوم، بی‌تحرکی‌های زیاد، پایین آمدن کیفیت خواب و حتی غذا خوردن در هنگام بازی به چاقی کودکان دامن زده است.

7. تومور مغزی
متخصصان انگلیسی باور دارند، تومور مغزی در نوجوانی و بزرگسالی حاصل استفاده بی‌رویه کودکان از وسایل الکترونیکی است؛ یک مطالعه جامع بین‌ المللی در سال 2011، نشان داد، میان استفاده از وسایل الکترونیکی و ابتلا به تومور مغزی در بزرگسالی ارتباط مستقیم وجود دارد. هر چه کودک بیشتر از وسایل الکترونیکی استفاده کند، احتمال آسیب دیدن او در بزرگسالی افزایش می‌یابد.

8. آسیب‌ های انگشت دست کودکان
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌ مدت از صفحات لمسی ابزارهای الکترونیکی به انگشت دست کودکان آسیب می‌زند؛ سرگرم شدن با تبلت و گوشی همراه فرصت بازی‌های معمولی را سلب می‌کند و به این ترتیب عضلات کودک روز به روز تحلیل می‌رود و به مرور زمان حرکاتش تاخیر بیشتری خواهند داشت.

9. خطر ابتلا به سرطان
از آنجایی که تلفن‌های همراه برای برقراری ارتباط از امواج رادیویی استفاده می‌کنند،‌ یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های استفاده از اینگونه وسایل افزایش خطر ابتلا به سرطان است.

10. آسیب‌ های جسمی فراوان در اثر استفاده از هندزفری
متخصصان کلینیک درمانی کالیفرنیا ابراز کردند: «گوش دادن با صدای بلند به موزیک با استفاده از هدفون یا هندزفری به صورت طولانی‌ مدت، سبب عارضه‌ های مختلفی از جمله کاهش سطح شنوایی گوش به صورت موقت و یا دائم می‌شود».
هدفون به دلیل انتقال صدا به صورت مستقیم و بی‌ واسطه روی سیستم شنوایی و حلق تاثیر منفی می‌گذارد.

11. اعتیاد به تلفن همراه
برخی کودکان عادت کرده‌ اند صبح که از خواب بیدار می‌شوند، سراغ تلفن همراه و حتی قبل از آنکه صبحانه بخورند ساعت‌های زیادی را صرف بازی‌های آنلاین کنند که اگر والدین نتوانند کنترلی بر روی بازی‌های آنلاین فرزندشان اعمال کنند، باید گفت به راحتی این دست بازی‌ها اعتیادآور می‌شوند.
ضمن اینکه بعضی از کودکان برای افزایش رتبه و جایگاه خود در این گونه بازی‌ها، حتی حاضر به پرداخت هزینه‌هایی هستند و گاهاً می‌بینیم که یک کودک خردسال با استفاده از کارت بانکی والدین از حساب آنها برداشت کرده تا رتبه خود در بازی را ارتقاء دهد؛ ضمن اینکه بعضی از این بازی‌های آنلاین حاوی تصاویر مستهجنی است که کودک را با فضایی که هیچ تناسبی به سن او ندارد، آشنا می‌کند و قطعاً تبعات جبران‌ ناپذیری در روح و روان وی به جای می‌گذارد.
بسیاری از محققان معتقدند استفاده بیش از اندازه از تلفن همراه در ذهن و اعصاب کاربران نوعی اعتیاد پدید می‌آورد که درست مانند اعتیاد به مواد مخدر، بازی‌های رایانه‌ای، اینترنت و ... مخرب است.
معتادان به استفاده از تلفن همراه از دوستان و خانواده فاصله می‌گیرند، انزواطلب می‌شوند، اولویت‌ های سنی و اجتماعی نظیر تحصیل و اشتغال را پس می‌زنند، هنگامی که تلفن همراه در دسترس‌شان نیست به آن فکر می‌کنند و از دوری‌اش رنج می‌برند.

12. کاهش مهارت‌ های ارتباطی
شواهد نشان می‌دهد، جایگزینی این تکنولوژی به جای ارتباطات حضوری (به خصوص با استفاده از امکان ارسال پیام‌های کوتاه) تا حدود زیادی ارتباطات انسان‌ ها را به حداقل رسانیده است.
افزایش این گونه ارتباطات به کاهش روابط چهره به چهره و زنده صوتی منجر می‌شود. ارتباطات ناقصی که در قالب متون خشک و بی روح جان می‌گیرد، مرز شوخی و جدی را درهم می‌آمیزد و مسیر اغراق آمیز و نادرستی را می‌پیماید که هرگز جایگزین مناسبی برای ارتباط کلامی و عاطفی میان گروه دوستان و آشنایان نیست و شناخت مجازی و غیر واقعی حاصل از آن نمی‌تواند معیار خوبی برای آگاهی درباره طرفین رابطه باشد.
این ارتباط مجازی فرصت یادگیری آداب زندگی را به طور عملی و از طریق ارتباط موثر با اقشار مختلف اجتماعی از فرد سلب و او را در محیطی بسته و محدود محصور می‌کند.

13. محدود شدن یادگیری
متخصصان در دانشگاه سوئیس یادآوری می‌کنند که مغز کودک در طول دوره یک سالگی با سرعت بالایی در حال توسعه و رشد است. کودکان در سن پایین از تعامل با محیط بسیار بیشتر و بهتر یاد می‌گیرند تا محدود شدن دنیایشان به یک صفحه نمایشگر.
لازم است کودکان در تعامل با دیگران درگیر شوند و حتی نکات جزئی مثل برقرار کردن تماس چشمی را در این تعاملات بیاموزند. یادگیری این مسائل در این سن ضروری است و بعدها نمی‌توان آن را جبران کرد.

14. اتلاف وقت زیاد
از آنجا که گوشی‌های تلفن همراه قابلیت دارا بودن بازی‌های مختلف را در خود دارد، دانش آموزان در سنین کودکی یا نوجوانی مدت زمان زیادی را سرگرم بازی می‌شود و از دیگر کارهای ضروریش باز می‌ماند.
بر اساس گزارشی که شبکه سی ان ان در سال 2015 منتشر کرد، نوجوانان روزانه حداقل 9 ساعت از وسایل الکترونیکی استفاده می‌کنند که تاکنون به طرز چشمگیری نیز افزایش داشته است.

15. در ارتباط قرار گرفتن با اطلاعات نامتناسب
در بسیاری از مواقع محتویات درون پیامک‌ها و بلوتوث‌ها مسائل و اطلاعات نامناسبی دارد که ذهن کودک و نوجوان را درگیر می‌کند، مشغله فکری برای او ایجاد می‌شود و به علاوه غالباً به خاطر ترس از اطلاع والدین دچار تشویق و نگرانی می‌شود.

استفاده بهتر کودکان از ابزار الکترونیکی با همراهی والدین
استفاده از ابزار دیجیتال ممکن است گاهی هم بسیار خوب باشد؛ به‌خصوص زمانی که بچه‌ ها و والدین شان با یکدیگر برای استفاده از این دستگاه‌ ها در تعامل باشند. پدرها و مادرها می‌توانند برای فرزندان شان کتاب الکترونیکی بخوانند، در بازی‌ها و اپلیکیشن‌ های آموزشی به آنها کمک کنند و تجربه‌ های کسب‌شده از اسمارت‌ فون‌ها را به دنیای واقعی متصل کنند.
اغلب تصور می‌ شود کودکان فقط به تماشای کارتون و سریال تلویزیونی علاقه دارند، ولی مطالعات موسسه "Zero to Three‌" ثابت کرده این رده سنی به بازی کردن، کتاب خواندن و استفاده از برنامه‌ های تعاملی بیشتر توجه می‌کند. در واقع، برخلاف آن چه به نظر می‌رسد، کودکان به دنبال‌ های راه‌ های بیشتری برای کار با اپلیکیشن‌ها و دستگاه‌ ها هستند و اگر والدین نیز با آن ها همراهی کنند، یادگیری و تجربه کاربری آن ها بسیار غنی‌تر و موثرتر می‌شود.

ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در کلاس درس
 آمارها حکایت از آن دارد که تقریباً تمام مدارس دنیا استفاده از گوشی همراه در کلاس درس را ممنوع کرده‌اند، 62 درصد دانش‌ آموزان می‌توانند گوشی همراه به مدرسه ببرند اما اجازه استفاده از آن در کلاس درس و یا حتی به همراه بردن آن در کلاس را ندارند.
گرچه بردن تلفن همراه به کلاس درس ممنوع است اما قطعاً هستند دانش‌ آموزانی که به شیوه خاص خود از قانون مدرسه سرپیچی می‌کنند و حتی در کلاس درس از تلفن همراه استفاده می‌کنند که در این صورت بیشترین آسیب را خود دانش‌آموز می‌بینند.

استعداد فرزند خود را بشناسید

بدون شک هر انسانی در زمینه خاصی دارای یک استعداد ذاتی است. یکی از راه‌های رسیدن به موفقیت قبل از تلاش و کوشش، در واقع کشف این استعداد است. بنابراین کشف استعداد بسیار حائز اهمیت است. والدین بر عهده دارند که با دقت در رفتار و علاقه کودکان‌شان استعداد آنان را رمزگشایی کرده و به او در راه رسیدن به آن یاری رسانند.

رمزگشایی استعداد کودکان با دقت نظر والدین

شما باید به فرزندتان کمک کنید تا بتواند یک تصمیم درست بگیرد و علاقه‌اش را پیدا کند. گاهی بچه‌ها تحت تاثیر چیزی غیر از علاقه و استعداد خود قرار می‌گیرند مثل دیدن یک فیلم یا یک دوست که در زمینه خاصی فعالیت موفقی دارد. در چنین مواقعی فرزندتان ممکن است به اصطلاح جوگیر شده باشد و فقط یک تصمیم لحظه‌ای و هیجانی گرفته باشد. شما به هیجان او دامن نزنید و منطقی باشید.

گاهی والدین بیشتر از بچه‌ها هیجانی تصمیم می‌گیرند، اما راه درست زمان دادن است. چرا که این روش در بیراهه قدم نهادن و دور شدن از موفقیت است، پس به دور از هر هیجانی به فرزندتان کمک کنید تا راه خود را پیدا کند.

دخالت‌های بی‌مورد والدین

متاسفانه در بین اکثر خانواده‌ها دیده می‌شود که والدین تمایل دارند فرزندشان ادامه علاقه‌مندی آنان را پی‌گیرد. به طور مثال پدری که آهنگساز است به کودکش موسیقی را تحمیل می‌کند یا بر عکس مثلا می‌گوید دنبال هر کاری برو غیر از موسیقی.

البته پدر و مادر وظیفه دارند که در رشد فکر و اندیشه، استعداد و علاقه و بالاخره در تصمیم گیری‌ها کودکان‌شان را کمک کنند و تجربیات‌شان را در اختیار آنان قرار دهند، اما اگر این راهنمایی‌ها منجر به اعمال نظر باشد مخربند. این دخالت‌ها بی‌مورد است و باعث پرت افتادن کودک از مسیرش می‌شود. بنابر این والدین در رابطه با انتخاب رشته یا علاقه‌مندی یا هر انتخاب دیگر در مورد فرزندان باید به این اصول توجه لازم و کافی کنند.

به طور مثال پدر یا مادری که آرزوهای برآورده نشده در زندگی دارد به هیچ وجه نباید فرزندش را زیر فشار بگذارد که به آن آرزوها دست یابد و در واقع شکست خود را با پیروزی فرزندش جبران کند. مثلا پدری که خود پزشک نشده است، بخواهد با پزشک شدن پسرش در واقع  به آرزوی خود برسد، چه بسا که آن فرزند هیچ علاقه‌ای به حرفه پزشکی نداشته باشد در نتیجه با عدم موفقیت و سرخوردگی مواجه می‌شود و فرصت یگانه‌ای را که در اختیار داشته به خاطر دخالت‌ها و اجبار دیگران این‌گونه از دست بدهد.

نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که فرزند خود را روی طیف وسیعی از تجارب قرار دهید. این امر باعث فعال شدن استعدادهای نهفته وی می‌شود. فکر نکنید چون او علاقه‌ای نشان نمی‌دهد، بنابراین استعدادی هم در آن زمینه ندارد. بگذارید مرتکب اشتباه شود. اگر همه کارها را به طور کامل و بی نقص انجام دهد، هرگز برای کشف و گسترش یک استعداد خطر نخواهد کرد.

و مورد مهم دیگر این‌که هیچگاه کودک تان را مجبور به یادگیری نکنید. این امید که برای پیشرفت و رشد دادن استعدادهای کودکان، باید هر روز درس‌های خاصی را به آنان آموخت، ممکن است آنان را مضطرب و دلزده کند و نتیجه‌اش درست عکس انتظار شما شود.

استعداد کودکان خود را چگونه بشناسید؟

پدران و مادران می‌توانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرار داده و به رغبت‌های او پی‌ببرند. کودکان به هر چه علاقه داشته باشند خود را در محیط خانه به همان مشغول می‌کنند، بنابراین بر اثر مشاهده‌های مختلف می‌توان پی‌برد که کودک به چه چیز بیشتر علاقه نشان می‌دهد، پس با مراقبت و مشاهده به تدریج می‌توان به ذوق و رغبت کودکان پی برد. در مواردی هم می‌توان به وسیله پرسش‌ها به ذوق و رغبت‌های آنان پی‌برد. برای این‌که بهتر بتوان در این کار توفیق یافت باید از هر دو وسیله استفاده کرد یعنی هم رفتار کودک را مورد مشاهده و مطالعه قرار داد و هم از او سوالاتی‌کرده پاسخ‌های وی را تجزیه و تحلیل کنیم.

همه والدین مطالبی را برای فرزندان شان می خوانند که تخیل، زبان و عشق اولیه به یادگیری را در آن ها تشویق کنند. اما همه بچه ها کنجکاو و پیگیر نمی شوند. چه راه کارهایی برای تشویق حس کنجکاوی، ابتکار و اشتیاق به دانش در بچه ها وجود دارد؟

مطالعات به طور هشدار دهنده ای نشان می دهند که لذت بردن از یادگیری در بچه ها از کلاس سوم ابتدایی به بعد به مرور کاهش می یابد و پدیده ای که محققان علت این امر می دانند، نمره و کارنامه است که با بزرگتر شدن بچه ها وارد حیطه درس می شوند. اما از سوی دیگر، بچه های کوچک تر فقط بخاطر لذت؛ چیزی را یاد می گیرند.
اکنون شما می توانید کارهای زیادی انجام دهید تا به فرزند خود کمک کنید این نگرش سالم نسبت به مدرسه را حفظ کند. استراتژی های ساده ما را برای آموزش ارزش یادگیری و پرورش بچه ای که جبر و زیست شناسی را یک چالش هیجان انگیز ببیند نه یک درس سخت، دنبال کنید. یادگیری را به بازی بچه ها تبدیل کنید. برای فریب ذهن بچه های کوچک، اجازه دهید آنچه به طور طبیعی به ذهن شان می آید را انجام دهند: بازی کردن. دکتر ریچارد رایان استاد روانشناسی دانشگاه روچستر در نیویورک می گوید: "بازی به بچه ها اجازه می دهد همه چیز را از نگرش ها و ایده ها تا شکل ها و رنگ ها را در غالب سرگرمی تجربه کنند".
همه بچه ها کشف و کاوش را با غریزه آغاز می کنند. اسباب بازی های چند منظوره مانند خانه سازی ها، مداد رنگی ها، رنگ ها، لباس ها، حیوانات پولیشی و اشکال حرکتی روی آن غریزه تاثیر به سزایی دارند. دکتر لوسی کالکینز استاد برنامه ریزی درسی و آموزش در کالج معلمان دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک می گوید: "بهترین اسباب بازی ها، اسباب بازی هایی هستند که بتوان از آن ها در موارد متعدد استفاده کرد". اسباب بازی ها را در جایی نگه دارید و در زمان های مختلف برخی از آنها را به فرزندتان بدهید. به این ترتیب، فرزندتان بلافاصله از آن ها خسته یا بیش از حد تحریک نخواهد شد. دکتر کالکینز نویسنده "تربیت یادگیرندگان دائمی" می گوید: "وقتی اسباب بازی کمتری به فرزندتان می دهید، آن ها برای بازی با اسباب بازی های شان تمایل بیشتری دارند".

شور و اشتیاق خود را به اشتراک بگذارید
دکتر دبورا استیپِک دبیر دانشکده آموزش و پرورش دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا و یکی از نویسندگان کتاب "ذهن های با انگیزه: تربیت بچه هایی که عاشق یادگیری هستند" پیشنهاد می کند: با فرزندتان در مورد چیزهای جالبی که یاد گرفته اید صحبت کنید هر چه که هست، ورزش، علم، هنر یا آشپزی. "اگر مقاله ای جذاب خواندید یا یک برنامه آموزشی تماشا کردید، در مورد آن به فرزندتان بگویید". با عبارات ساده آنچه اتفاق افتاده را توضیح دهید و بگویید چرا برایتان جذاب بود. بچه های شما احساسات شما را حس می کنند حتی اگر نتوانند موضوع را به طور کامل درک کنند. و شما القا کننده این پیام خواهید بود که یادگیری با پایان یافتن دوران کودکی تمام نمی شود.

کتاب ها را در اطراف او قرار دهید
محققان دانشگاه هاروارد دریافتند که دسترسی مداوم به کتاب ها می توانند انگیزه کودک را برای خواندن افزایش دهند. علاوه بر این، مطالعات وزارت آموزش و پرورش ایالات متحده نشان می دهد که خوانندگان باهوش بچه هایی هستند که خانه شان با انواع روزنامه ها، مجلات، کتاب ها و دانشنامه ها پر شده باشد. برای پرورش حس فرزندتان برای خواندن، کتاب ها را در دسترس او قرار دهید روی میز آشپزخانه، کنار تختش، در سبدی کنار مبل، و در ماشین. اجازه دهید فرزند خردسال تان با مجلات قدیمی بازی کند حتی اگر دست آخر آن را پاره کند. زمان خاصی را برای خواندن هر روز با یکدیگر تعیین کنید. در مورد داستان صحبت کنید و از فرزندتان بپرسید فکر می کند اتفاق بعدی ای که قرار است بیفتد چیست. مشارکت فعال باعث افزایش درک او می شود و خواندن را برای او سرگرم کننده می کند.

به علاقه های طبیعی کودک خود جامه عمل بپوشانید
اگر به مبحث دایناسورها علاقه مند است؛ از یک موزه تاریخ طبیعی دیدن کنید، کتاب های مربوط به زمان های ما قبل تاریخ را از کتابخانه بیرون آورید، یا یک ماکت تی رکس بخرید که بتوانید با هم آن را سر هم کنید. یا ممکن است او اشکال، قطارها یا موجودات فضایی را دوست داشته باشد. "اگر او مثل سایر بچه ها نیست نا امید یا ناراحت نباشید". "دست گذاشتن روی جذابیت های منحصر به فردش، جرقه یادگیری را در او زنده نگه خواهد داشت".
یک مطالعه دانشگاهی در شیکاگو از ورزشکاران و هنرمندان بسیار موفق و استثنا نشان داد که موضوع مشترک در میان تمام این استعدادهای منحصر به فرد، داشتن والدینی بود که علاقه مندی های فرزند خود را تشخیص داده و تا حد ممکن از آن ها حمایت کرده و تشویقشان کردند. دکتر ریموند وولدوکوسکی یکی از نویسندگان "ایجاد کلاس های درس انگیرشی برای همه دانش آموزان" می گوید: "وظیفه ی ما والدین این است که وقتی کودکان راه را مشخص کردند ما راه را برای آن ها روشن و هموار سازیم".
شما حتی می توانید وقتی فرزندتان هنوز یک بچه کودک است، علاقه مندی او را درک کنید. دکتر کِلِر لرنر متخصص رشد کودک از زمان به دنیا آمدن تا سه سالگی در واشینگتن دی سی می گوید: " یادگیری بیشتر؛ زمانی اتفاق خواهد افتاد که شما به نوزاد خود زمانی برای دیدن، لمس کردن یا مزه کردن اشیایی که به آنها علاقه مند شده بدهید نه اینکه بلافصله او را جابجا کنید یا اسباب بازی یا فعالیت دیگری را به او بدهید".

بدانید چه موقع باید کنار بکشید
پس از مصاحبه با صدها والدین، دکتر رایان و همکارانش دریافتند که آن هایی که بچه های با انگیزه دارند، کمتر آن ها را مدیریت کرده و آنها را تحت فشار می گذارند. او می گوید: "والدین نباید وسط کار آنها بپرند و بگویند، تو داری اشتباه انجام می دهی اجازه بده من انجام بدهم". "در عوض در حالی که نشان می دهید از آن ها حمایت می کنید، اجازه دهید آنها خودشان مسائل را تشخیص دهند". دکتر استیپک می افزاید: اگر به آن ها اجازه دهید خودشان بر چالش هایشان مانند: حل یک معما یا مسئله ریاضی غلبه کنند کودک شما به یک حس شایستگی دست می یابد و آن را با همه ی یادگیرندگان مشتاق به اشتراک خواهد گذاشت. تحقیقات او نشان داده است که بچه های مقطع راهنمایی، بیشتر از چیزهایی لذت می برند که شایستگی آن ها را افزایش می دهد. "اما ممکن است شما تمایل تان به انجام کارهایی باشد که احساس می کنید در آن خوب هستید".

از او سوالات درست و دقیق بپرسید
احتمالا فرزند شما هر روز ده ها سوال از شما می پرسد. اما عوض کردن چیزهای اطراف و نشان دادن شان به آن ها می تواند هیجان آن ها برای یادگیری را تحریک کند. به عنوان مثال؛ پرسیدن: "فکر میکنی چرا پرنده ها همیشه در حیاط خلوت به جای همیشگی می روند؟ می تواند جرقه ای برای مکالمه ای باشد که مفاهیم جالب متنوعی را معرفی می کند.
اما مراقب باشید که زندگی فرزندتان را به یک مسابقه تبدیل نکنید. دکتر کالکینز می گوید: "بعضی والدین از بچه ها سوال می پرسند تا دانش خود را به آن ها نشان دهند که این رفتار کاملا اشتباه است". "آن ها می پرسند: این چه رنگی ست؟ گرچه واضح است که فرزند آن ها می داند که سبز است، اگر می خواهید فرزندتان برای یادگیری هیجان داشته باشد، بهتر است او را درگیر یک فعالیت کنید تا اینکه سوال های روتین روزانه را از او بپرسید".
و زمانی که میخواهید سوالی در مورد روزش از او بپرسید، سوال های مشخص بپرسید (آیا خوکچه هندی باز هم در کلاس شما بچه به دنیا آورد؟") نه اینکه سوال کلی بپرسید ("مدرسه چطور بود؟") دکتر کالکینز می گوید: "گفتگوی هر روزه برای یادگیری ضروری ست". "اگر قرار است فرزندان شما توانایی خواندن و نوشتن به دست آورند، باید بتوانند از پس جنجال های زندگی خود بر آمده و آن ها را به داستان تبدیل کنند".
اگر جواب سوالی را نمی دانید، بگردید و آن را پیدا کنید. اگر فرزند شما نسبت به چیزی کنجکاو است، زمانی را به این امر اختصاص دهید که آن موضوع را برایش توضیح دهید. اما اگر هیچ اطلاعاتی در مورد آن ندارید بهتر است بگویید: "نمی دانم، بیا جواب را با هم پیدا کنم". به دیکشنری، دانشنامه یا اینترنت مراجعه کرده و جستجوهایی را با هم انجام دهید. دکتر استیپک می گوید: "شما با این کار نه تنها نشان می دهید که چگونه می تواند اطلاعات بیشتری به دست آورد بلکه به او نشان می دهید یاد گرفتن چیزهای جدید می تواند چقدر هیجان انگیز باشد".

از پاداش دادن بپرهیزید
مطالعات متعدد نشان می دهد که دادن جایزه به بچه ها برای انجام کاری، خواه خواندن یک کتاب باشد یا تکمیل کردن تکالیف مدرسه، در واقع می تواند لذت آن ها در فعالیت را تضعیف کند. چرا؟ آلفی کوهن نویسنده "تنبیه با جایزه" می گوید: با این کار تمرکز بچه از یادگیری به جایزه تغییر می کند. بدون استیکر، بستنی یا رفتارهای دیگر، کودک تمایلی برای انجام فعالیت نخواهد داشت حتی اگر کاری باشد که به شدت از آن لذت می برد. کوهن می گوید: "وقتی بچه ها بتوانند روی کنجکاوی طبیعی خود از جهان پیرامون شان کار کنند، بهتر یاد می گیرند".

روی تلاش و روند کار تمرکز کنید نه صرفا روی نتیجه
دکتر والدکوفسکی می گوید: "بسیاری از والدین بیش از حد روی دستاورد و آینده متمرکز هستند". این یک تله آسان برای سقوط است: شما نگران این هستید که فرزند خردسال شما چطور در کودکستان رفتار خواهد کرد و وقتی او در سن پیش دبستانی ست، نگران این هستید که چطور او را از مهد کودک جدا کرده و به مدرسه بفرستید. اگرچه طبیعی ست که بخواهید فرزندتان را برای آنچه پیش روی اوست آماده کنید، یا ممکن است ناخواسته او را تحت فشار قرار دهید که به سرعت چیزهای زیادی یاد بگیرد یا تاکید زیادی بر موفقیت های او داشته باشید. کوهن می گوید: "اگر هدف شما عشق ورزیدن به یادگیری ست، بهتر است به آنچه فرزند شما انجام می دهد علاقه نشان دهید تا اینکه نتیجه کار او چقدر خوب است". "علاقه مندی های مداوم شما به فعالیت هایش بهترین انگیزه برای او خواهد بود".

فراموش نکنید که غرق شدن در دنیای مجازی یعنی دریافت تشویق و توجه و حمایت از سوی منبعی خارج از خانواده و پذیرش نگاه فرهنگی و اجتماعی آن ها و تن دادن به آنچه مستقیم و غیر مستقیم از آن ها می آموزند. پس اگر مشوق های داخلی یعنی حمایت و توجه و عشق دیگر اعضای خانواده به همدیگر تحت الشعاع مشکلات قرار گیرد یا همان قدر که وابستگی به بازی های کامپیوتری و تمایل به جست و جو در وب سایت های متفاوت می تواند هر کسی را چه بزرگ و کوچک چنان درگیر خود کند.

نگذارید آن ها جای شما را بگیرند.
فراموش نکنید که غرق شدن در دنیای مجازی یعنی دریافت تشویق و توجه و حمایت از سوی منبعی خارج از خانواده و پذیرش نگاه فرهنگی و اجتماعی آن ها و تن دادن به آنچه مستقیم و غیر مستقیم از آن ها می آموزند. پس اگر مشوق های داخلی یعنی حمایت و توجه و عشق دیگر اعضای خانواده به همدیگر تحت الشعاع مشکلات قرار گیرد یا همان قدر که وابستگی به بازی های کامپیوتری  و تمایل به جست و جو در وب سایت های متفاوت می  تواند هر کسی را چه بزرگ و کوچک چنان درگیر خود کند که جایگزین قابل اعتماد و فرح بخشی چون آن پیدا نکند، همین میل و تعلق به آن در صورت مدیریت نشدن و غرق شدن در آن می تواند باعث  ایجاد عوارض بی شماری باشد. شبکه های اجتماعی به خصوص آن گروه از شبکه هایی که تداخل بارزی با فرهنگ و اندیشه و اخلاق و منش اجتماعی دارند، نه تنها اعتیاد و وابستگی بیمار گونه و آسیب زا ایجاد می کنند بلکه می توانند چارچوب روابط بین فردی و تکریم و احترام بین اعضای خانواده را متزلزل کرده یا حتی منجر به فروپاشی بسیاری از الگوهای حمایتی و روابط تعریف شده و هنجار شده و قانونی باشند.

 از چه سنی برای کودکان موبایل بگیریم؟
موبایل یکی از محصولات فناوری است که مزایای بی شماری دارد. به ویژه در این عصر که موبایل تقریبا همه کار می کند و علاوه بر تلفن، دوربین،کامپیوتر،حسابدار و... نیز هست. اما همین موبایل دوست داشتنی که نفس بسیاری از ما به  آن وابسته است برای کودکان  مضر و مخرب است. متاسفانه خیلی از والدین در مورد اینکه فرزندان کوچک آن ها گوشی موبایل دارد، با افتخار صحبت می کنند. کودک 5 یا 6 ساله ای که گوشی هوشمند به دست می کرد آیا واقعا از محدودیت ها و روش های استفاده آن آگاهی لازم را دارد؟ آیا  پدر و مادر او احساس نمی کنند نباید این وسیله از این سن کم در اختیار او قرار بگیرد؟

البته برخی از والدین برای استفاده از موبایل برای فرزندان خود محدودیت تعیین می کنند و مثلا فقط  دو ساعت موبایل در اختیار او قرار می دهند.

برخی از والدین از اینکه تا قبل از سن 12-17 سالگی برای فرزند خود موبایل تهیه کنند، اکراه دارند. برخی از خانواده ها از اینکه موبایل در اختیار فرزند خود قرار دهند می ترسند زیرا هراس دارند مبادا باعث انحراف او بشود.

واقعیت هم این است که والدین نباید به فرزندان دبستانی یا دوره راهنمایی خود موبایل بدهند زیرا با این کار این آزادی را به آن ها می دهند که وارد شبکه های اجتماعی آنلاین شوند. یا متاسفانه با دوستان نامناسب ارتباط های مخفیانه داشته باشند. وقتی یک گوشی هوشمند در اختیار یک نوجوان باشد، او به طور دایم به اینترنت دسترسی دارد و اینترنت نیز با همه خوبی ها، سایت هایی دارد که برای فرزندان ما به هیچ وجه مناسب نیستند.

بهترین سن برای خرید گوشی برای فرزندان، دوره دبیرستان است. دختر و پسر در این سن دیگر کودک نیستند و می توانند تا حدی خوب را از بد تشخیص دهند.

نویسنده: امید زاهدی
منبع: کتاب کودک و خانواده

نقش خانواده در تعلیم و تربیت کودکان دبستانی

خانواده در تعلیم و تربیت کودکان نقش مهمی را ایفا می کند. یکی از نکات بسیار مهم در خانواده ، ارتباط است ، یعنی والدین باید به روش های صحیح برقراری ارتباط با کودکان ، آگاهی داشته باشند .

ادامه مطلب...